Cmentarz wojskowy lata 1919-1920 / 1944 r.

Trasa:
Lokalizacja:
"54.67026901222222,25.301635741944445" Pokaż na mapie
Datowanie:
1936 r.
Autor, warsztat:
Wojciech Jastrzębowski
Materiał:
Granit
Inskrypcja:

13:52:33Po obu stronach Mauzoleum znajdują się w kilku szeregach 242 mogiły, w których spoczywają polscy oficerowie i ochotnicy polegli w latach 1919–1920 w walkach o Wilno, a także żołnierze Armii Krajowej polegli podczas operacji Ostrej Bramy w 1944 r. Każda mogiła jest oznaczona jednakowym pomnikiem z szarego granitu, z wykutym nazwiskiem i imieniem poległego na polu chwały.

Konserwacja, odnowienie:

W roku 1989 r. prof. Edmund Małachowicz przygotował projekt przebudowy cmentarza wojskowego i wzniesienia nowych postumentów upamiętniających żołnierzy AK i uczestników walk z 1939 r. Aby zachować regularność założenia dokonano ekshumacji i przeniesienia ciał. Kompozycyjnie nowe pomniki dopasowano do tych z okresu przedwojennego, umieszczając jedynie w krzyżach symbol Polski Walczącej. Przebudowę wykonano w 1993 r. ze środków Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej. W 2004 r. na tej kwaterze oczyszczono płyty, przeprowadzono prace uporządkowania zieleni oraz instalacji oświetlenia. Ponowne oczyszczenie pomników dokonano w 2012 r. (Na podstawie: Cmentarz na Rossie w Wilnie: historia, sztuka, przyroda. Kraków. 2019, s. 492)

Status:
objęty ochroną
Sylwetka biograficzna:

Z lewej strony grobowca J. Piłsudskiego są pochowani trzej żołnierze, któryzy zginęli we wrześniu 1939 r. Bliżej furtki, po obu stronach Mauzoleum, pochowani zostali żołnierze Armii Krajowej, którzy polegli w latach 1944-1945 podczas walk z hitlerowcami.

Cmentarzyk wojskowy na Rossie pierwotnie wyglądał inaczej. Skromny pomnik zbiorowy z napisem „Bohaterom cześć” umieszczony przy murze cmentarnym w 1926 r. (według projektu prof. Juliusza Kłosa) został rozebrany, a drewniane krzyże na grobach żołnierzy zostały zastąpione przez kamienne płyty. Obecny cmentarz wojskowy zaprojektował prof. Wojciech Jastrzębowski, a pracami i realizacją projektu w latach 1935-1936 kierował prof. Stanisław Lorentz.

Dodatkowa informacja:

Pomniki nagrobne polskich żołnierzy wpisane do Rejestru Dóbr Kultury Litwy z nadanym unikalnym kodem 36412

Bibliografia:

* Cmentarz na Rossie w Wilnie: historia, sztuka, przyroda. Kraków. 2019, s. 61-140; 362-363

* Juliusz Kłos. Wilno. Przewodnik Krajoznawczy. Wilno. 1923, s. 227

* Edmund Małachowicz. Cmentarz na Rossie w Wilnie. Wrocław-Warszawa-Kraków. 1993, s. 390-409

* Jerzy Surwiło. Cmentarz Rossa w Wilnie. Wilno. 1992, s. 5-6

* Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą. Wilno. 2015, s. 10-12

http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/index.php?osoba_pochowana=&sektor=1&autor=&czas_powstania_od=1800&czas_powstania_do=&inscription=&search_obiekt=1&search_obiekt_old=1 // projekt zrealizowany został w latach 2013-2016 przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z Litewskim Uniwersytetem Edukologicznym (pod kierownictwem Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego)

Autor opisu:
Dariusz Żybort, Dariusz Lewicki
Ikonografia: